Δημοσιεύτηκε: 02 Ιαν 2012, 18:16
από fkol k4

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Δεδομένα S.M.A.R.T
Πίνακας δεδομένων S.M.A.R.T.
Λογικά σφάλματα και εργαλεία αποκατάστασης



Βλάβες μηχανικών δίσκων

Ως συνδυασμός μηχανικών και ηλεκτρονικών μερών, ένας σκληρός δίσκος ενδέχεται να παρουσιάσει βλάβη η οποία θα αφορά είτε το μηχανικό του μέρος είτε το ηλεκτρονικό.
Είναι η συνηθέστερη βλάβη που αντιμετωπίζει ένας χρήστης ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Κάποιες συνηθισμένες βλάβες που αφορούν τα μηχανικά μέρη του δίσκου είναι:
  • Βλάβες στον κινητήρα περιστροφής των δισκίων
  • Ελλιπής φίλτρανση από το φίλτρο αέρα με αποτέλεσμα την είσοδο σωματιδίων σκόνης. Αυτό είναι ένας λόγος για να προκληθεί
  • Κατάρρευση της κεφαλής.
Η κατάρρευση της κεφαλής είναι και μία από τις πιο σοβαρές βλάβες που μπορεί να υποστεί ένας σκληρός δίσκος. Πολλές φορές τα αίτια που την προκαλούν είναι το «σφήνωμα» κάποιου σωματιδίου σκόνης ανάμεσα στην κεφαλή και το δισκίο, ή και κάποιος κραδασμός, αφού η απόσταση που υπάρχει μεταξύ κεφαλής και δισκίου είναι απειροελάχιστη. Γι αυτό και πρέπει να αποφεύγεται η μετακίνηση του υπολογιστή όταν βρίσκεται σε λειτουργία, ή τουλάχιστον όταν αυτό δεν γίνεται, να μετακινείται ελαχιστοποιώντας τους κραδασμούς.
Η κατάρρευση της κεφαλής έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια δεδομένων, ενώ είναι πολύ δύσκολη η επαναφορά τους από τον χρήστη.
Ένα παράδειγμα τέτοιας βλάβης μπορείτε να δείτε στην παρακάτω εικόνα:

Εικόνα


Οι ηλεκτρονικές βλάβες που μπορεί να υποστεί ένας σκληρός δίσκος συνήθως αφορούν την πλακέτα με το τυπωμένο κύκλωμα ελέγχου της λειτουργίας του (PCB). Αυτές οι βλάβες είναι και οι ευκολότερες στην επισκευή, αφού τις περισσότερες φορές αρκεί απλά η αντικατάσταση της πλακέτας και συνήθως δεν υπάρχει απώλεια δεδομένων.
Φυσικά, για να πάθει βλάβη ένας δίσκος δεν χρειάζεται πάντα να γίνει κάτι ιδιαίτερο, καθώς ως μηχάνημα έχει σίγουρα ένα όριο ζωής και η κατάστασή του επιβαρύνεται με την παλαιότητα. Θα ήταν καλό να μην βασιζόμαστε σε έναν πολύ παλιό δίσκο για την φύλαξη των σημαντικότερων δεδομένων μας.

Κάποιες φορές ο σκληρός δίσκος μπορεί να μας προϊδεάσει για το ενδεχόμενο να παρουσιάσει βλάβη κάνοντας περίεργους θορύβους κατά τη λειτουργία του. Μπορείτε να ακούσετε κάποια δείγματα από τέτοιους θορύβους (ή και να ελέγξετε αν μοιάζει με κάποιον από αυτούς ο θόρυβος που κάνει ο δικός σας σκληρός δίσκος) πατώντας εδώ.

Οφείλω όμως να σας προειδοποιήσω ότι το να ακούς ένα σωρό τέτοιους ήχους ενώ κάθεσαι στον υπολογιστή σου, μπορεί να είναι αρκετά αγχωτικό.




Πίσω στην κορυφή

Δεδομένα S.M.A.R.T. (Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology).
Τι σημαίνουν, πως τα διαβάζουμε και ποια είναι τα σημαντικότερα από αυτά.


Κάποιες βλάβες που οφείλονται στην παλαιότητα των δίσκων είναι δυνατό να προληφθούν. Η τεχνολογία αυτοελέγχου των δίσκων ώστε να προλαμβάνουμε την απώλεια δεδομένων ονομάζεται S.M.A.R.T.SMART για ευκολία). Είναι μία αυτοματοποιημένη διαδικασία ελέγχου και ανάλυσης κάποιων δεδομένων τα οποία αποτελούν δείκτες της κατάστασης του σκληρού δίσκου. Βάση των αποτελεσμάτων αυτής της ανάλυσης, γίνεται να λάβουμε κάποιο προειδοποιητικό μήνυμα για την μέλλουσα δυσλειτουργία του δίσκου.

Μία εφαρμογή με την οποία μπορούμε να διαβάσουμε τα δεδομένα S.M.A.R.T. και να αξιολογήσουμε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο δίσκος μας είναι και το γνωστό μας προεγκαταστημένο στο Ubuntu Εργαλείο δίσκων (palimpsest).



Από την εφαρμογή αυτή μπορούμε να πάρουμε μία γενική εικόνα του δίσκου η οποία φαίνεται στο επάνω δεξί μέρος του παραθύρου της εφαρμογής και αν όλα είναι καλά εμφανίζει το μήνυμα "Disk is Healthy".

Πατώντας πάνω στο εικονίδιο που βρίσκεται δίπλα στο μήνυμα, μπορούμε να πάρουμε αναλυτικότερες πληροφορίες για τα δεδομένα S.M.A.R.T. ώστε να έχουμε μία πιο λεπτομερή αναφορά της κατάστασης του δίσκου.

Λεπτομερή ανάλυση για το τι σημαίνουν τα δεδομένα S.M.A.R.T. μπορούμε να βρούμε στο άρθρο της Wikipedia S.M.A.R.T.

Σε αυτόν τον οδηγό θα αναφερθούμε μόνο στα σημαντικότερα από αυτά (τα οποία στο άρθρο της Wikipedia φαίνονται σε χρωματισμένο φόντο).

Πίσω στην κορυφή



Hex (δεκαεξαδικός αριθμός) Όνομα ελέγχου Καλύτερο όσο η τιμή του είναι Όριο Επεξήγηση όρου στα Ελληνικά
0x01 Read Error Rate Μικρότερη --- (Συγκεκριμένη τιμή καθορισμένη από τον κατασκευαστή). Αποθηκεύει δεδομένα που σχετίζονται με το ποσοστό των σφαλμάτων υλικού κατά την ανάγνωση των δεδομένων από την επιφάνεια του δίσκου. Η καθαρή τιμή έχει διαφορετική δομή για διάφορους προμηθευτές και συχνά δεν έχει νόημα να διαβάζεται ως δεκαδικός αριθμός.
0x05 Reallocated Sectors Count Μικρότερη Μηδέν Μέτρηση των ανακατανεμηθέντων τομέων. Όταν ο σκληρός δίσκος βρίσκει ένα σφάλμα επαλήθευσης read/write, σημειώνει τον εν λόγω τομέα ως «ανακατανεμημένο» και μεταφέρει τα δεδομένα σε μία ειδική εφεδρική περιοχή. Η διαδικασία αυτή είναι επίσης γνωστή ως επαναχαρτογράφηση και οι ανακατανεμηθέντες τομείς ονομάζονται "επαναχαρτογραφήσεις". Η καθαρή τιμή δείχνει τον αριθμό των κατεστραμμένων τομέων βρέθηκαν και επαναχαρτογραφήθηκαν. Όσο υψηλότερη είναι η τιμή αυτής της παραμέτρου, τόσο περισσότεροι τομείς της μονάδας έπρεπε να ανακατανεμηθούν. Αυτό επιτρέπει σε μια μονάδα δίσκου με κατεστραμμένους τομείς να συνεχίσει τη λειτουργία, ωστόσο ένας δίσκος που έχει έστω και μία ανακατανομή είναι πολύ πιθανό να αποτύχει στο εγγύς μέλλον. Αν και χρησιμοποιείται κυρίως ως μέτρηση για το προσδόκιμο ζωής του δίσκου, ο αριθμός αυτός επηρεάζει επίσης την απόδοση. Όσο η τιμή αυτή αυξάνει, η ταχύτητα ανάγνωσης / εγγραφής τείνει να χειροτερεύει λόγω του ότι η κεφαλή του δίσκου αναγκάζεται να αναζητά στην εφεδρική περιοχή κάθε φορά που απαιτείται πρόσβαση σε μία επαναχαρτογράφηση. Μια λύση για την διατήρηση της ταχύτητα (σε βάρος της χωρητικότητας) είναι να δημιουργήσετε ένα διαμέρισμα στο δίσκο στην περιοχή που περιέχει επαναχαρτογραφήσεις και να δώσετε εντολή στο λειτουργικό σύστημα να μην χρησιμοποιεί το εν λόγω διαμέρισμα.
0x0A Spin Retry Count Μικρότερη --- Μέτρηση της επανάληψης των προσπαθειών έναρξης περιστροφής. Σε αυτή τη λειτουργία αποθηκεύεται μια συνολική καταμέτρηση των προσπαθειών έναρξης περιστροφής ώστε να επιτευχθεί η πλήρης λειτουργική ταχύτητα (υπό την προϋπόθεση ότι η πρώτη προσπάθεια ήταν ανεπιτυχής). Η τάση αύξησης αυτής της τιμής είναι σημάδι των προβλημάτων στο μηχανικό υποσύστημα του σκληρού δίσκου.
0xB8 End-to-End error / IOEDC Μικρότερη --- Αυτός ο έλεγχος είναι μέρος της τεχνολογίας SMART IV της Hewlett-Packard, καθώς και μέρος της ανίχνευσης και διόρθωσης σφαλμάτων I/O άλλων κατασκευαστών και περιέχει μια καταμέτρηση των σφαλμάτων ισοτιμίας που συμβαίνουν στη διαδρομή των δεδομένων στον δίσκο μέσω της μνήμης cache.
0xBC Command Timeout Μικρότερη Μηδέν Η καταμέτρηση των δραστηριοτήτων που ματαιώθηκαν λόγω υπέρβασης χρονικού ορίου. Κανονικά, αυτή η τιμή θα πρέπει να είναι μηδενική και αν η τιμή είναι πολύ πάνω από το μηδέν, τότε πιθανότατα υπάρχουν σοβαρά προβλήματα με την τροφοδοσία ρεύματος ή με οξειδωμένα καλώδια μεταφοράς δεδομένων.
0xC4 Reallocation Event Count Μικρότερη --- Μέτρηση των προσπαθειών επαναχαρτογράφησης. Η τιμή αυτού του χαρακτηριστικού δείχνει το συνολικό αριθμό των προσπαθειών για τη μεταφορά δεδομένων από ανακατανεμηθέντες τομείς στην εφεδρική περιοχή. Υπολογίζονται και οι επιτυχημένες και οι αποτυχημένες προσπάθειες.
0xC5 Current Pending Sector Count Μικρότερη --- Μέτρηση των ασταθών τομέων (που βρίσκονται δηλαδή σε αναμονή για ανακατανομή λόγω σφαλμάτων ανάγνωσης). Εάν ένας ασταθής τομέας στη συνέχεια διαβαστεί με επιτυχία, αυτή η τιμή ελαττώνεται και ο τομέας δεν ανακατανέμεται. Λάθη ανάγνωσης σε έναν τομέα δεν σημαίνουν την αυτόματη ανακατανομή του (αφού ενδέχεται να διαβαστεί επιτυχώς αργότερα). Αντ' αυτού, το firmware του δίσκου θυμάται ότι ο τομέας πρέπει να ανακατανεμηθεί και το κάνει την επόμενη φορά που ο τομέας θα πρέπει να εγγραφεί.
0xC6 Uncorrectable Sector Count ή Offline Uncorrectable ή Off-Line Scan Uncorrectable Sector Count Μικρότερη --- Ο συνολικός αριθμός των μη διορθώσιμων σφαλμάτων κατά την ανάγνωση/εγγραφή ενός τομέα. Μια αύξηση στην τιμή αυτού του χαρακτηριστικού δηλώνει ελαττώματα στην επιφάνεια του δίσκου ή και πρόβλημα στο μηχανικό υποσύστημα.
0xC9 Soft Read Error Rate ή TA Counter Detected Μικρότερη --- Μέτρηση των σφαλμάτων εκτός δακτυλίων.


Βλέπουμε πως σε άλλους ελέγχους πρέπει να κοιτάμε την απόλυτη τιμή (μάλιστα σε κάποιους από αυτούς αυτή πρέπει να είναι μηδενική) και σε άλλους το αν υπάρχει τάση αύξησης αυτής της τιμής.
Το να έχουμε απόκλιση από το ιδανικό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα αντιμετωπίσουμε άμεσο πρόβλημα με τον δίσκο μας, αν παρατηρήσουμε όμως ανησυχητικές τιμές σε κάποιον από αυτούς τους ελέγχους θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι.
Υπάρχει επίσης στο Forum ο οδηγός διενέργειας ελέγχου του σκληρού δίσκου μέσω τερματικού. Τα αποτελέσματα του ελέγχου αυτού είναι λεπτομερή και μπορούμε να κάνουμε αυτόν τον έλεγχο και από ένα μέσο στο οποίο δεν θα είναι εγκαταστημένο το Εργαλείο δίσκων (palimsest).



Πίσω στην κορυφή
Λογικά σφάλματα και εργαλεία αποκατάστασης

Πέρα από τις βλάβες στα μέρη του σκληρού δίσκου, κάποιες φορές ενδέχεται να υπάρξουν και λογικές βλάβες.
Αυτές είναι βλάβες που αφορούν κυρίως την αλλοίωση κατατμήσεων (corrupted partition) και την αλλοίωση πινάκων κατάτμησης (partition table corruption).
Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκαλούν τέτοιες βλάβες, συνήθως χρησιμοποιούμε εξειδικευμένο λογισμικό όπως το TestDisk και άλλες εφαρμογές. Υπάρχουν αρκετές διανομές Linux που διανέμονται ως Live CD-USB για την επαναφορά δεδομένων από τέτοιες βλάβες.

Κάποιες από αυτές είναι οι Gparted Live CD, Parted Magic,SystemRescueCd και άλλες. Διαδεδομένο μεταξύ των χρηστών Windows είναι και το Hiren's BootCD (το οποίο αν θέλετε, μπορείτε να το κατεβάσετε από εδώ).
Βέβαια, πριν αρχίσετε τις προσπάθειες επαναφοράς δεδομένων χρησιμοποιώντας τέτοιου είδους λογισμικό, καλό θα ήταν να διαβάσετε και να κατανοήσετε τον τρόπο λειτουργίας του, καθώς είναι εύκολο να γίνει μεγαλύτερη ζημιά από την αρχική με τη χρήση του.

Σε κάθε περίπτωση και αφού είναι εμφανές ότι με τους σκληρούς δίσκους έχουμε πολλούς και διαφορετικούς τρόπους να χάσουμε τα δεδομένα μας, το συχνό αντίγραφο ασφαλείας των σημαντικών δεδομένων μας είναι ο μόνος τρόπος να είμαστε πραγματικά εξασφαλισμένοι.
Για τον σκοπό αυτό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έναν δεύτερο δίσκο, δίσκους CD-DVD, κάρτες μνήμης ή USB Flash drives ή και κάποια διαδικτυακή υπηρεσία όπως το Dropbox ή το Ubuntu One.

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Πίσω στην κορυφή
Creative Commons License
Η εργασία υπάγεται στην άδεια Creative Commons Αναφορά-Μη εμπορική χρήση-Παρόμοια διανομή 3.0 Ελλάδα