Εκτενής οδηγός σκληρών δίσκων

από **fkol k4** » 02 Ιαν 2012, 18:16

Κάθε οδηγός (όπως αυτός) αλλά και κάθε θέμα, υπάρχει η δυνατότητα να προστίθεται στα αγαπημένα σας θέματα του λογαριασμού σας στο forum, ώστε ή να ανατρέχετε εύκολα σε αυτό ανεξάρτητα από το αν υπάρχει ή όχι στους σελιδοδείκτες του browser σας, ή να το βρίσκετε αμέσως για να το προτείνετε σε κάποιον άλλο χρήστη. Δείτε εδώ πως μπορείτε να κάνετε κάτι τέτοιο.

Εισαγωγή-περιεχόμενα

Ο σκληρός δίσκος είναι ένα από τα πιο σημαντικά μέρη του υπολογιστή μας, αν και θεωρείται αναλώσιμο. Είναι το εξάρτημα στο οποίο βρίσκεται το λειτουργικό μας σύστημα (ή τα λειτουργικά μας συστήματα για κάποιους) και το σημείο στο οποίο αποθηκεύουμε τα δεδομένα μας.
Είναι σημαντικό το να έχουμε κάποιες βασικές γνώσεις όσον αφορά τη δομή και τη λειτουργία του. Αυτές οι γνώσεις μας βοηθούν στο να κάνουμε καλύτερη διαχείριση του δίσκου μας, αλλά και στο να προφυλαχθούμε από την όποια απώλεια δεδομένων μπορεί να προκαλέσει μία δυσλειτουργία του.

Σε αυτόν τον οδηγό θα γίνει μία προσπάθεια να δοθεί μία πλήρη εικόνα για τους μαγνητικούς σκληρούς δίσκους, τους δίσκους δηλαδή τους οποίους χρησιμοποιεί η συντριπτική πλειοψηφία των χρηστών ηλεκτρονικού υπολογιστή, ενώ θα γίνει και μία συνοπτική αναφορά για τους δίσκους στερεάς κατάστασης (SSD),για τους οποίους όμως δεν γνωρίζω και πολλά.
Επίσης, θα προσπαθήσω (όσο μου επιτρέπουν οι γνώσεις μου) να αναφέρω τις Ελληνικές αποδόσεις των διαφόρων όρων. Για όσους θέλουν να κάνουν την αντιστοίχιση με τους αντίστοιχους Αγγλόφωνους, παραθέτω και ένα μικρό λεξικό-γλωσσάρι το οποίο μπορούν να συμβουλεύονται.

Επειδή το μέγεθος του οδηγού είναι αρκετά μεγάλο, μπορείτε για την πλοήγηση σε αυτόν να χρησιμοποιείτε τους συνδέσμους που υπάρχουν στα περιεχόμενα προς κάθε ξεχωριστό κεφάλαιο για να μεταφερθείτε σε αυτό. Εκεί, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τους εσωτερικούς συνδέσμους του κάθε κεφαλαίου για να πλοηγηθείτε σε κάθε υποενότητά του.

Περιεχόμενα οδηγού

Λεξικό - γλωσσάρι

Γενικά για τους δίσκους

Βλάβες και δυσλειτουργίες

Διαμέριση δίσκων σε κατατμήσεις

Αν και τα περισσότερα από όσα περιέχει ο οδηγός διασταυρώθηκαν και από άλλες πηγές, εντούτοις ενδέχεται να περιέχονται λάθη, ελλείψεις ή ανακρίβειες. Αν διαπιστώσετε κάτι τέτοιο, παρακαλώ να το αναφέρετε ώστε να βελτιωθεί ο οδηγός.

Στον οδηγό δεν αναφέρομαι σε τεχνικές λεπτομέρειες (τις οποίες άλλωστε δεν γνωρίζω), αλλά σε όσα μπορούν να απασχολήσουν τον χρήστη κατά τη διαχείριση του δίσκου του, τη διαμέρισή του και την αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων που ίσως αντιμετωπίσει, πάντα σε επίπεδο χρήστη.

Η εργασία υπάγεται στην άδεια Creative Commons Αναφορά-Μη εμπορική χρήση-Παρόμοια διανομή 3.0 Ελλάδα

από **fkol k4** » 02 Ιαν 2012, 18:16

Λεξικό-γλωσσάρι

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Από Ελληνικά σε Αγγλικά
Από Αγγλικά σε Ελληνικά (με επεξήγηση των όρων)

Από Ελληνικά σε Αγγλικά

Ελληνική απόδοση	Αγγλικός όρος
Αναγνωριστικό μοναδικής ταυτοποίησης GNU	UUID (Universally unique identifier)
Αναγνωριστικό μοναδικής ταυτοποίησης Microsoft	GUID (Globally unique identifier)
Άξονας του σερβομηχανισμού κεφαλής	Actuator axis
Αποπροσάρτηση	Unmount
Άτρακτος	Spindle
Βραχίονας του σερβομηχανισμού κεφαλής	Actuator arm
Βύσμα παροχής ενέργειας	Power connector
Δακτύλιος	Track
Διαμέριση	Partitioning
Διαμέρισμα	Partition
Διαμόρφωση	Format
Δίσκος στερεάς κατάστασης	Solid state drive (SSD)
Εκκινήσιμο	Bootable (boot flag)
Εκτεταμένο	Extended
Ετικέτα	Label
Θύρα σύνδεσης IDE	IDE connector
Κατάρρευση κεφαλής	Ηead crash
Κεφαλή	Head
Κύλινδρος	Cylinder
Λογικό	Logical
Δισκίο	Platter
Μαγνητικός σκληρός δίσκος	Magnetic hard drive
Μη εκχωρημένος χώρος	Unallocated space
Προσάρτηση	Mount
Πρωτεύον	Primary
Σερβομηχανισμός κεφαλής	Actuator
Σκληρός δίσκος	Hard disk drive (HDD)
Συστάδα	Cluster
Σύστημα αρχείων	Filesystem
Τμήμα διακόπτη εναλλαγής κυκλωμάτων	Jumper block
Τομέας	Sector
Τόμος	Volume

Από Αγγλικά σε Ελληνικά (με επεξήγηση των όρων)

Αγγλικός όρος	Ελληνική απόδοση	Επεξήγηση
Actuator	Σερβομηχανισμός κεφαλής	Ο μηχανισμός που μετακινεί την κεφαλή σε κατάλληλο σημείο ώστε να μπορεί να διαβάσει τα δεδομένα. Συνήθως κινείται με μαγνητικά για την αποφυγή κινούμενων μηχανικών μερών
Actuator arm	Βραχίονας του σερβομηχανισμού κεφαλής	-
Actuator axis	Άξονας του σερβομηχανισμού κεφαλής	-
Bootable (boot flag)	Εκκινήσιμο	-
Cluster	Συστάδα	Είναι μία ομάδα από γειτονικούς sectors του ίδιου platter, που ανήκουν στο ίδιο track
Cylinder	Κύλινδρος	Ένας θεωρητικός κύλινδρος ο οποίος θα σχηματιζόταν αν ενώναμε όλους τους κυλίνδρους σε όλα τα platters του δίσκου που ισαπέχουν από το κέντρο του. Όπως και οι δακτύλιοι, οι κύλινδροι βρίσκονται θεωρητικά ο ένας «μέσα» στον άλλον
Extended (partition)	Εκτεταμένο (διαμέρισμα)	Ένα πρωτεύον διαμέρισμα που χρησιμεύει ως αποθηκευτικός χώρος για λογικά διαμερίσματα. Μπορεί να υπάρχει μόνο ένα
Filesystem	Σύστημα αρχείων	Το αναγκαίο «υπόβαθρο» που χρειάζεται ένα λειτουργικό σύστημα ώστε να επεξεργάζεται τα δεδομένα στο δίσκο
Format	Διαμόρφωση	Η διαδικασία κατά την οποία συμμορφώνουμε ένα διαμέρισμα σύμφωνα με τα πρότυπα του συστήματος αρχείων που θέλουμε
GUID (Globally unique identifier)	Αναγνωριστικό μοναδικής ταυτοποίησης Microsoft	Ένας μοναδικός αριθμός με το πρότυπο της Microsoft ο οποίος χρησιμεύει για την ταυτοποίηση ενός διαμερίσματος
Hard disk drive (HDD)	Σκληρός δίσκος	-
Head	Κεφαλή	Το εξάρτημα που διαβάζει μαγνητικά τα δεδομένα από την επιφάνεια του σκληρού δίσκου χωρίς να έρχεται σε επαφή μαζί του
Ηead crash	Κατάρρευση κεφαλής	Η απώλεια στήριξης της κεφαλής για οποιονδήποτε λόγο, με αποτέλεσμα αυτή να ακουμπήσει στην επιφάνεια του δίσκου
IDE connector	Θύρα σύνδεσης IDE	Η θύρα ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ υπολογιστή και σκληρού δίσκου
Jumper block	Τμήμα διακόπτη εναλλαγής κυκλωμάτων	Ακίδες με ένα (πλαστικό συνήθως ) κάλυμμα, το οποίο αφήνει συνήθως μία ακίδα ελεύθερη. Αν το μετακινήσουμε κατά μία θέση, ενεργοποιούμε ένα διαφορετικό κύκλωμα ώστε να κάνουμε κάποια προκαθορισμένη (από τον κατασκευαστή) εργασία
Label	Ετικέτα	Ένα «όνομα» που μπορούμε να δώσουμε σε ένα διαμέρισμα, αρκεί αυτό να υποστηρίζεται από το σύστημα αρχείων του
Logical (partition)	Λογικό (διαμέρισμα)	Μία υποδιαίρεση του εκτεταμένου διαμερίσματος
Magnetic hard drive	Μαγνητικός σκληρός δίσκος	Οι συνήθεις σκληροί δίσκοι που όλοι χρησιμοποιούμε
Mount	Προσάρτηση	Η διαδικασία με την οποία «ενεργοποιούμε» ένα διαμέρισμα. Όταν προσαρτάται ένα διαμέρισμα, αποκτούμε πρόσβαση στο περιεχόμενό του
Partition	Διαμέρισμα	Το φυσικό κομμάτι του δίσκου το οποίο έχουμε ξεχωρίσει ώστε να συμπεριφέρεται ως «ξεχωριστός» δίσκος
Partitioning	Διαμέριση	Η διαδικασία με την οποία χωρίζουμε έναν σκληρό δίσκο σε διαμερίσματα
Platter	Δισκίο	Ο μεταλλικός δίσκος πάνω στον οποίο βρίσκεται η μαγνητική επιφάνεια στην οποία καταγράφονται τα δεδομένα
Power connector	Βύσμα παροχής ενέργειας	-
Primary	Πρωτεύον	Υποδιαίρεση του συνόλου του σκληρού δίσκου. Υπάρχει πάντα τουλάχιστον ένα
Sector	Τομέας	Μία «φέτα» συγκεκριμένου πάχους και ακτίνας του σκληρού δίσκου, με μέγεθος 512 Bytes
Solid state drive (SSD)	Δίσκος στερεάς κατάστασης	Σκληρός δίσκος νέας τεχνολογίας που χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά κυκλώματα μνήμης αντί μηχανικών μερών
Spindle	Άτρακτος	Το κέντρο του δίσκου που συγκρατεί τα platters
Track	Δακτύλιος	Ένας κύκλος που αποτελείται από όλους τους γειτονικούς τομείς που ισαπέχουν από την άτρακτο. Το πάχος του είναι όσο και αυτό των τομέων που τον αποτελούν
Unallocated space	Μη εκχωρημένος χώρος	Κενός χώρος στον δίσκο, στον οποίο δεν έχουμε ορίσει κανένα σύστημα αρχείων
Unmount	Αποπροσάρτηση	Η «απενεργοποίηση» ενός διαμερίσματος. Είναι απαραίτητη για να μπορούμε να επεξεργαστούμε το διαμέρισμα
UUID (Universally unique identifier)	Αναγνωριστικό μοναδικής ταυτοποίησης GNU	Ένας μοναδικός αριθμός με πρότυπο που καθιερώθηκε από το GNU ο οποίος χρησιμεύει για την ταυτοποίηση ενός διαμερίσματος
Volume	Τόμος	Το πως αντιλαμβάνεται το λειτουργικό σύστημα τον χώρο ενός διαμερίσματος, είτε πρωτεύοντος είτε λογικού

** Αν κάποιος όρος τον οποίο θεωρείτε σημαντικό έχει παραλειφθεί, παρακαλώ να το επισημάνετε.

Πίσω στην κορυφή
Επιστροφή στα περιεχόμενα

Η εργασία υπάγεται στην άδεια Creative Commons Αναφορά-Μη εμπορική χρήση-Παρόμοια διανομή 3.0 Ελλάδα

από **fkol k4** » 02 Ιαν 2012, 18:16

Γενικά για τους σκληρούς δίσκους

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Μηχανικοί σκληροί δίσκοι και μέρη που τους αποτελούν
Δίσκοι στερεάς κατάστασης (SSD) και ιδιαιτερότητές τους
Μαγνητική χαρτογράφηση μηχανικών δίσκων

Μηχανικοί σκληροί δίσκοι και μέρη που τους αποτελούν

Όλοι μας έχουμε στον υπολογιστή μας έναν τουλάχιστο σκληρό δίσκο, στον οποίο έχουμε εγκαταστήσει το λειτουργικό μας σύστημα και κρατάμε τα δεδομένα μας.
Είναι καλό να έχουμε κάποιες βασικές γνώσεις για τα μηχανικά μέρη που τον αποτελούν.

Όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε και από την εικόνα, τα κύρια μηχανικά μέρη του δίσκου δεν είναι και τόσο πολλά.

Αποτελούνται από τον σερβομηχανισμό (Actuator), γύρω από τον άξονα (axis) του οποίου κινείται η μαγνητική κεφαλή (head). Αυτή στηρίζεται στον βραχίονα (arm) του μηχανισμού.

Τα δεδομένα η κεφαλή τα διαβάζει μεταφράζοντας τις μεταβολές του μαγνητικού πεδίου που υπάρχει στα δισκία (platters) χωρίς να τα αγγίζει. Αυτά συγκρατούνται από την άτρακτο (spindle), ενώ το υλικό τους είναι μη μαγνητικό και το μαγνητικό τους πεδίο οφείλεται σε επίστρωση που μπαίνει μετά.

Ο δίσκος συνδέεται με τον υπολογιστή μέσω:

Του βύσματος παροχής ρεύματος από το τροφοδοτικό
Του βύσματος του ελεγκτή (IDE ή SATA) ο οποίος αναλαμβάνει τη μεταφορά δεδομένων από και προς τον δίσκο.
Του Jumper το οποίο ταυτοποιεί τον δίσκο όσον αφορά τη μητρική πλακέτα. Για όσους έχετε δύο σκληρούς δίσκους στο σύστημά σας, μπορείτε να κάνετε το εξής πείραμα:

Αν αλλάξετε τα καλώδια του Jumper μεταξύ τους και εκκινήσετε με ένα Live CD-USB, θα δείτε ότι ο δίσκος που μέχρι τώρα αναφερόταν ως /dev/sda, τώρα αναφέρεται ως /dev/sdb και αντίστροφα.

Πιο αναλυτικές πληροφορίες μπορείτε να βρείτε και στο άρθρο της Wikipedia Hard disk drive (HDD)

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Πίσω στην κορυφή
Μαγνητική χαρτογράφηση μηχανικών δίσκων

Δίσκοι στερεάς κατάστασης (SSD) και ιδιαιτερότητές τους

Τον τελευταίο καιρό έχουν αρχίσει να κάνουν όλο και περισσότερο εμφανή την παρουσία τους οι δίσκοι στερεάς κατάστασης.
Αυτοί δεν βασίζονται στον μαγνητισμό, αλλά χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά κυκλώματα (κυρίως flash memory όπως και οι κάρτες μνήμης)) για την αποθήκευση των δεδομένων. Αυτά ελέγχονται από έναν controller ο οποίος στην ουσία είναι ένας μικροεπεξεργαστής που ελέγχει την όλη λειτουργία του «δίσκου».
Με αντίτιμο το αρκετά υψηλότερο κόστος, προσφέρουν αρκετά πλεονεκτήματα σε σχέση με τους παραδοσιακούς σκληρούς δίσκους.
Κάποια από αυτά είναι:

Μικρότερη ανάγκη ψύξης.
Αντοχή στους κραδασμούς.
Μεγαλύτερες ταχύτητες μεταφοράς δεδομένων.
Μικρότερο βάρος και μικρότερη κατανάλωση ενέργειας (κρίσιμο για φορητές συσκευές κάθε είδους).

Συνδέονται κυρίως με το πρότυπο SATA II ή SATA III, υπάρχουν όμως και (συνήθως ακριβότερες) υλοποιήσεις που συνδέονται στον υπολογιστή μέσω της θύρας PCI Express. Υπάρχουν βέβαια και ως εξωτερικοί δίσκοι με σύνδεση USB.

Περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να διαβάσετε στο άρθρο της Wikipedia Solid State Drives (SSD)

Λεπτομέρειες για το πως μπορείτε να εγκαταστήσετε και να ρυθμίσετε το Ubuntu σε έναν δίσκο Solid State Drive (SSD), μπορείτε να διαβάσετε στον λεπτομερέστατο οδηγό Εγκατάσταση Ubuntu σε SSD και παραμετροποίηση του χρήστη ALdaperan.

Δίσκοι στερεάς κατάστασης (SSD) και ιδιαιτερότητές τους

Μαγνητική χαρτογράφηση μηχανικών δίσκων

Κάθε μαγνητικός σκληρός δίσκος, χαρτογραφείται σε περιοχές και υποπεριοχές δεδομένων. Το πως γίνεται η διαχείριση των περιοχών και ο καταμερισμός είναι συνήθως δουλειά του ελεγκτή του σκληρού δίσκου και δεν θα μας απασχολήσει, είναι χρήσιμο όμως να έχουμε κάποιες βασικές γνώσεις για την κατανόηση τυχόν προβλημάτων και δυσλειτουργιών που ενδέχεται να αντιμετωπίσουμε

Κάθε μαγνητική επιφάνεια που βρίσκεται επάνω στα επιμέρους δισκία χωρίζεται σε περιοχές ομόκεντρων δακτυλίων. Αυτοί με τη σειρά τους χωρίζονται σε 63 ίσα τμήματα τα οποία ονομάζονται τομείς. Ο τομέας είναι το βασικότερο τμήμα σε μέγεθος και όσον αφορά τους σύγχρονους δίσκους έχει χωρητικότητα ίση με 512 Bytes.
Αυτό σημαίνει ότι και οι δακτύλιοι έχουν σταθερή χωρητικότητα ίση με 63x512 Bytes =32256 bytes ή 31.5 KiloBytes (KB).
Άρα, η χωρητικότητα ενός δίσκου εξαρτάται από το πόσους δακτυλίους μπορεί να περιέχει.
Φυσικά, αυτά ισχύουν για κάθε ξεχωριστή μαγνητική επιφάνεια (ή δισκίο, αφού το καθένα περιέχει από μία). Για να έχουμε ένα μέγεθος που εκφράζει τη χωρητικότητα για το σύνολο του δίσκου λαμβάνοντας υπ' όψιν και το πόσα δισκία τον αποτελούν, χρησιμοποιούμε τη μονάδα του κυλίνδρου.
Ο κύλινδρος δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, είναι αυτό που θα προέκυπτε θεωρητικά αν μπορούσαμε να ενώσουμε τους δακτυλίους όλων των δισκίων που θα απείχαν το ίδιο από το κέντρο.
Έτσι, όπως και οι δακτύλιοι, οι κύλινδροι βρίσκονται ο ένας μέσα στον άλλον. Η χωρητικότητα ενός δακτυλίου, είναι η χωρητικότητα ενός δακτυλίου (31.5KB) επί τον αριθμό των μαγνητικών επιφανειών (για παράδειγμα, αν κάποιος δίσκος έχει από 8 μαγνητικές επιφάνειες (4 δισκία), κάθε δακτύλιος θα έχει χωρητικότητα 8x31.5=252KB).

Κάποιοι νεότεροι δίσκοι (κυρίως κάποιοι δίσκοι μεγέθους 1,8" προορισμένοι για φορητές συσκευές), χρησιμοποιούν το λεγόμενο Advanced Format, κατά το οποίο κάθε τομέας έχει χωρητικότητα 4096 Bytes ή 4KB. Αυτό το πρότυπο έχει σαν στόχο να αυξηθεί η χωρητικότητα των σκληρών δίσκων και υπάρχει η πρόθεση από τους κατασκευαστές να υπάρξει στο μέλλον υιοθέτηση του καινούριου προτύπου για όλους τους σκληρούς δίσκους.
Περισσότερα για το Advanced Format, μπορείτε να διαβάσετε στην διεύθυνση στο σχετικο άρθρο της Wikipedia Advanced format

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Πίσω στην κορυφή

Η εργασία υπάγεται στην άδεια Creative Commons Αναφορά-Μη εμπορική χρήση-Παρόμοια διανομή 3.0 Ελλάδα

από **fkol k4** » 02 Ιαν 2012, 18:16

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Δεδομένα S.M.A.R.T
Πίνακας δεδομένων S.M.A.R.T.
Λογικά σφάλματα και εργαλεία αποκατάστασης

Βλάβες μηχανικών δίσκων

Ως συνδυασμός μηχανικών και ηλεκτρονικών μερών, ένας σκληρός δίσκος ενδέχεται να παρουσιάσει βλάβη η οποία θα αφορά είτε το μηχανικό του μέρος είτε το ηλεκτρονικό.
Είναι η συνηθέστερη βλάβη που αντιμετωπίζει ένας χρήστης ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Κάποιες συνηθισμένες βλάβες που αφορούν τα μηχανικά μέρη του δίσκου είναι:

Βλάβες στον κινητήρα περιστροφής των δισκίων
Ελλιπής φίλτρανση από το φίλτρο αέρα με αποτέλεσμα την είσοδο σωματιδίων σκόνης. Αυτό είναι ένας λόγος για να προκληθεί
Κατάρρευση της κεφαλής.

Η κατάρρευση της κεφαλής είναι και μία από τις πιο σοβαρές βλάβες που μπορεί να υποστεί ένας σκληρός δίσκος. Πολλές φορές τα αίτια που την προκαλούν είναι το «σφήνωμα» κάποιου σωματιδίου σκόνης ανάμεσα στην κεφαλή και το δισκίο, ή και κάποιος κραδασμός, αφού η απόσταση που υπάρχει μεταξύ κεφαλής και δισκίου είναι απειροελάχιστη. Γι αυτό και πρέπει να αποφεύγεται η μετακίνηση του υπολογιστή όταν βρίσκεται σε λειτουργία, ή τουλάχιστον όταν αυτό δεν γίνεται, να μετακινείται ελαχιστοποιώντας τους κραδασμούς.
Η κατάρρευση της κεφαλής έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια δεδομένων, ενώ είναι πολύ δύσκολη η επαναφορά τους από τον χρήστη.
Ένα παράδειγμα τέτοιας βλάβης μπορείτε να δείτε στην παρακάτω εικόνα:

Οι ηλεκτρονικές βλάβες που μπορεί να υποστεί ένας σκληρός δίσκος συνήθως αφορούν την πλακέτα με το τυπωμένο κύκλωμα ελέγχου της λειτουργίας του (PCB). Αυτές οι βλάβες είναι και οι ευκολότερες στην επισκευή, αφού τις περισσότερες φορές αρκεί απλά η αντικατάσταση της πλακέτας και συνήθως δεν υπάρχει απώλεια δεδομένων.
Φυσικά, για να πάθει βλάβη ένας δίσκος δεν χρειάζεται πάντα να γίνει κάτι ιδιαίτερο, καθώς ως μηχάνημα έχει σίγουρα ένα όριο ζωής και η κατάστασή του επιβαρύνεται με την παλαιότητα. Θα ήταν καλό να μην βασιζόμαστε σε έναν πολύ παλιό δίσκο για την φύλαξη των σημαντικότερων δεδομένων μας.

Κάποιες φορές ο σκληρός δίσκος μπορεί να μας προϊδεάσει για το ενδεχόμενο να παρουσιάσει βλάβη κάνοντας περίεργους θορύβους κατά τη λειτουργία του. Μπορείτε να ακούσετε κάποια δείγματα από τέτοιους θορύβους (ή και να ελέγξετε αν μοιάζει με κάποιον από αυτούς ο θόρυβος που κάνει ο δικός σας σκληρός δίσκος) πατώντας εδώ.

Οφείλω όμως να σας προειδοποιήσω ότι το να ακούς ένα σωρό τέτοιους ήχους ενώ κάθεσαι στον υπολογιστή σου, μπορεί να είναι αρκετά αγχωτικό.

Πίσω στην κορυφή

Δεδομένα S.M.A.R.T. (Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology).
Τι σημαίνουν, πως τα διαβάζουμε και ποια είναι τα σημαντικότερα από αυτά.

Κάποιες βλάβες που οφείλονται στην παλαιότητα των δίσκων είναι δυνατό να προληφθούν. Η τεχνολογία αυτοελέγχου των δίσκων ώστε να προλαμβάνουμε την απώλεια δεδομένων ονομάζεται S.M.A.R.T. (ή SMART για ευκολία). Είναι μία αυτοματοποιημένη διαδικασία ελέγχου και ανάλυσης κάποιων δεδομένων τα οποία αποτελούν δείκτες της κατάστασης του σκληρού δίσκου. Βάση των αποτελεσμάτων αυτής της ανάλυσης, γίνεται να λάβουμε κάποιο προειδοποιητικό μήνυμα για την μέλλουσα δυσλειτουργία του δίσκου.

Μία εφαρμογή με την οποία μπορούμε να διαβάσουμε τα δεδομένα S.M.A.R.T. και να αξιολογήσουμε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο δίσκος μας είναι και το γνωστό μας προεγκαταστημένο στο Ubuntu Εργαλείο δίσκων (palimpsest).

Από την εφαρμογή αυτή μπορούμε να πάρουμε μία γενική εικόνα του δίσκου η οποία φαίνεται στο επάνω δεξί μέρος του παραθύρου της εφαρμογής και αν όλα είναι καλά εμφανίζει το μήνυμα "Disk is Healthy".

Πατώντας πάνω στο εικονίδιο που βρίσκεται δίπλα στο μήνυμα, μπορούμε να πάρουμε αναλυτικότερες πληροφορίες για τα δεδομένα S.M.A.R.T. ώστε να έχουμε μία πιο λεπτομερή αναφορά της κατάστασης του δίσκου.

Λεπτομερή ανάλυση για το τι σημαίνουν τα δεδομένα S.M.A.R.T. μπορούμε να βρούμε στο άρθρο της Wikipedia S.M.A.R.T.

Σε αυτόν τον οδηγό θα αναφερθούμε μόνο στα σημαντικότερα από αυτά (τα οποία στο άρθρο της Wikipedia φαίνονται σε χρωματισμένο φόντο).

Πίσω στην κορυφή

Hex (δεκαεξαδικός αριθμός)	Όνομα ελέγχου	Καλύτερο όσο η τιμή του είναι	Όριο	Επεξήγηση όρου στα Ελληνικά
0x01	Read Error Rate	Μικρότερη	---	(Συγκεκριμένη τιμή καθορισμένη από τον κατασκευαστή). Αποθηκεύει δεδομένα που σχετίζονται με το ποσοστό των σφαλμάτων υλικού κατά την ανάγνωση των δεδομένων από την επιφάνεια του δίσκου. Η καθαρή τιμή έχει διαφορετική δομή για διάφορους προμηθευτές και συχνά δεν έχει νόημα να διαβάζεται ως δεκαδικός αριθμός.
0x05	Reallocated Sectors Count	Μικρότερη	Μηδέν	Μέτρηση των ανακατανεμηθέντων τομέων. Όταν ο σκληρός δίσκος βρίσκει ένα σφάλμα επαλήθευσης read/write, σημειώνει τον εν λόγω τομέα ως «ανακατανεμημένο» και μεταφέρει τα δεδομένα σε μία ειδική εφεδρική περιοχή. Η διαδικασία αυτή είναι επίσης γνωστή ως επαναχαρτογράφηση και οι ανακατανεμηθέντες τομείς ονομάζονται "επαναχαρτογραφήσεις". Η καθαρή τιμή δείχνει τον αριθμό των κατεστραμμένων τομέων βρέθηκαν και επαναχαρτογραφήθηκαν. Όσο υψηλότερη είναι η τιμή αυτής της παραμέτρου, τόσο περισσότεροι τομείς της μονάδας έπρεπε να ανακατανεμηθούν. Αυτό επιτρέπει σε μια μονάδα δίσκου με κατεστραμμένους τομείς να συνεχίσει τη λειτουργία, ωστόσο ένας δίσκος που έχει έστω και μία ανακατανομή είναι πολύ πιθανό να αποτύχει στο εγγύς μέλλον. Αν και χρησιμοποιείται κυρίως ως μέτρηση για το προσδόκιμο ζωής του δίσκου, ο αριθμός αυτός επηρεάζει επίσης την απόδοση. Όσο η τιμή αυτή αυξάνει, η ταχύτητα ανάγνωσης / εγγραφής τείνει να χειροτερεύει λόγω του ότι η κεφαλή του δίσκου αναγκάζεται να αναζητά στην εφεδρική περιοχή κάθε φορά που απαιτείται πρόσβαση σε μία επαναχαρτογράφηση. Μια λύση για την διατήρηση της ταχύτητα (σε βάρος της χωρητικότητας) είναι να δημιουργήσετε ένα διαμέρισμα στο δίσκο στην περιοχή που περιέχει επαναχαρτογραφήσεις και να δώσετε εντολή στο λειτουργικό σύστημα να μην χρησιμοποιεί το εν λόγω διαμέρισμα.
0x0A	Spin Retry Count	Μικρότερη	---	Μέτρηση της επανάληψης των προσπαθειών έναρξης περιστροφής. Σε αυτή τη λειτουργία αποθηκεύεται μια συνολική καταμέτρηση των προσπαθειών έναρξης περιστροφής ώστε να επιτευχθεί η πλήρης λειτουργική ταχύτητα (υπό την προϋπόθεση ότι η πρώτη προσπάθεια ήταν ανεπιτυχής). Η τάση αύξησης αυτής της τιμής είναι σημάδι των προβλημάτων στο μηχανικό υποσύστημα του σκληρού δίσκου.
0xB8	End-to-End error / IOEDC	Μικρότερη	---	Αυτός ο έλεγχος είναι μέρος της τεχνολογίας SMART IV της Hewlett-Packard, καθώς και μέρος της ανίχνευσης και διόρθωσης σφαλμάτων I/O άλλων κατασκευαστών και περιέχει μια καταμέτρηση των σφαλμάτων ισοτιμίας που συμβαίνουν στη διαδρομή των δεδομένων στον δίσκο μέσω της μνήμης cache.
0xBC	Command Timeout	Μικρότερη	Μηδέν	Η καταμέτρηση των δραστηριοτήτων που ματαιώθηκαν λόγω υπέρβασης χρονικού ορίου. Κανονικά, αυτή η τιμή θα πρέπει να είναι μηδενική και αν η τιμή είναι πολύ πάνω από το μηδέν, τότε πιθανότατα υπάρχουν σοβαρά προβλήματα με την τροφοδοσία ρεύματος ή με οξειδωμένα καλώδια μεταφοράς δεδομένων.
0xC4	Reallocation Event Count	Μικρότερη	---	Μέτρηση των προσπαθειών επαναχαρτογράφησης. Η τιμή αυτού του χαρακτηριστικού δείχνει το συνολικό αριθμό των προσπαθειών για τη μεταφορά δεδομένων από ανακατανεμηθέντες τομείς στην εφεδρική περιοχή. Υπολογίζονται και οι επιτυχημένες και οι αποτυχημένες προσπάθειες.
0xC5	Current Pending Sector Count	Μικρότερη	---	Μέτρηση των ασταθών τομέων (που βρίσκονται δηλαδή σε αναμονή για ανακατανομή λόγω σφαλμάτων ανάγνωσης). Εάν ένας ασταθής τομέας στη συνέχεια διαβαστεί με επιτυχία, αυτή η τιμή ελαττώνεται και ο τομέας δεν ανακατανέμεται. Λάθη ανάγνωσης σε έναν τομέα δεν σημαίνουν την αυτόματη ανακατανομή του (αφού ενδέχεται να διαβαστεί επιτυχώς αργότερα). Αντ' αυτού, το firmware του δίσκου θυμάται ότι ο τομέας πρέπει να ανακατανεμηθεί και το κάνει την επόμενη φορά που ο τομέας θα πρέπει να εγγραφεί.
0xC6	Uncorrectable Sector Count ή Offline Uncorrectable ή Off-Line Scan Uncorrectable Sector Count	Μικρότερη	---	Ο συνολικός αριθμός των μη διορθώσιμων σφαλμάτων κατά την ανάγνωση/εγγραφή ενός τομέα. Μια αύξηση στην τιμή αυτού του χαρακτηριστικού δηλώνει ελαττώματα στην επιφάνεια του δίσκου ή και πρόβλημα στο μηχανικό υποσύστημα.
0xC9	Soft Read Error Rate ή TA Counter Detected	Μικρότερη	---	Μέτρηση των σφαλμάτων εκτός δακτυλίων.

Βλέπουμε πως σε άλλους ελέγχους πρέπει να κοιτάμε την απόλυτη τιμή (μάλιστα σε κάποιους από αυτούς αυτή πρέπει να είναι μηδενική) και σε άλλους το αν υπάρχει τάση αύξησης αυτής της τιμής.
Το να έχουμε απόκλιση από το ιδανικό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα αντιμετωπίσουμε άμεσο πρόβλημα με τον δίσκο μας, αν παρατηρήσουμε όμως ανησυχητικές τιμές σε κάποιον από αυτούς τους ελέγχους θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι.
Υπάρχει επίσης στο Forum ο οδηγός διενέργειας ελέγχου του σκληρού δίσκου μέσω τερματικού. Τα αποτελέσματα του ελέγχου αυτού είναι λεπτομερή και μπορούμε να κάνουμε αυτόν τον έλεγχο και από ένα μέσο στο οποίο δεν θα είναι εγκαταστημένο το Εργαλείο δίσκων (palimsest).

Πίσω στην κορυφή

Λογικά σφάλματα και εργαλεία αποκατάστασης

Πέρα από τις βλάβες στα μέρη του σκληρού δίσκου, κάποιες φορές ενδέχεται να υπάρξουν και λογικές βλάβες.
Αυτές είναι βλάβες που αφορούν κυρίως την αλλοίωση κατατμήσεων (corrupted partition) και την αλλοίωση πινάκων κατάτμησης (partition table corruption).
Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκαλούν τέτοιες βλάβες, συνήθως χρησιμοποιούμε εξειδικευμένο λογισμικό όπως το TestDisk και άλλες εφαρμογές. Υπάρχουν αρκετές διανομές Linux που διανέμονται ως Live CD-USB για την επαναφορά δεδομένων από τέτοιες βλάβες.

Κάποιες από αυτές είναι οι Gparted Live CD, Parted Magic,SystemRescueCd και άλλες. Διαδεδομένο μεταξύ των χρηστών Windows είναι και το Hiren's BootCD (το οποίο αν θέλετε, μπορείτε να το κατεβάσετε από εδώ).
Βέβαια, πριν αρχίσετε τις προσπάθειες επαναφοράς δεδομένων χρησιμοποιώντας τέτοιου είδους λογισμικό, καλό θα ήταν να διαβάσετε και να κατανοήσετε τον τρόπο λειτουργίας του, καθώς είναι εύκολο να γίνει μεγαλύτερη ζημιά από την αρχική με τη χρήση του.

Σε κάθε περίπτωση και αφού είναι εμφανές ότι με τους σκληρούς δίσκους έχουμε πολλούς και διαφορετικούς τρόπους να χάσουμε τα δεδομένα μας, το συχνό αντίγραφο ασφαλείας των σημαντικών δεδομένων μας είναι ο μόνος τρόπος να είμαστε πραγματικά εξασφαλισμένοι.
Για τον σκοπό αυτό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έναν δεύτερο δίσκο, δίσκους CD-DVD, κάρτες μνήμης ή USB Flash drives ή και κάποια διαδικτυακή υπηρεσία όπως το Dropbox ή το Ubuntu One.

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Πίσω στην κορυφή

Η εργασία υπάγεται στην άδεια Creative Commons Αναφορά-Μη εμπορική χρήση-Παρόμοια διανομή 3.0 Ελλάδα

από **fkol k4** » 02 Ιαν 2012, 18:17

Επιστροφή στα περιεχόμενα

Διαμέριση δίσκων σε κατατμήσεις

MBR (Master Boot Record). Τι είναι
Είδη κατατμήσεων και περιορισμοί στη δημιουργία τους
GPT (Guid partition table) - συνοπτική αναφορά
Εγκατάσταση Linux με πίνακα GPT
Κύρια συστήματα αρχείων

MBR (Master Boot Record). Τι είναι

Το MBR (Master Boot Record) έχει διπλή έννοια.

Όταν αναφερόμαστε γενικά στους δίσκους με MBR, ουσιαστικά θα έπρεπε να αναφερόμαστε στους δίσκους με πίνακα κατάτμησης τύπου MS-DOS. Είναι ένα πρότυπο το οποίο αναπτύχθηκε από την IBM για το MS-DOS και ισχύει έκτοτε.
Είναι επίσης η προεπιλογή στο Linux όταν επιλέγουμε να δημιουργήσουμε έναν νέο πίνακα κατάτμησης (για παράδειγμα με το Gparted) όπως φαίνεται και σην παρακάτω φωτογραφία.
Αυτό είναι το πρότυπο που μεταξύ άλλων ορίζει και τις δυνατότες (αλλά και τους περιορισμούς) που έχουμε κατά τη διαμέριση του δίσκου σε κατατμήσεις.

Κυριολεκτικά όμως, αναφερόμενοι στο MBR εννοούμε ουσιαστικά τον πρώτο τομέα του δίσκου. Είναι ο τομέας που περιέχει τον εκτελέσιμο κώδικα που χρειάζεται το BIOS για την εκκίνηση του υπολογιστή από τον σκληρό δίσκο. Αυτός ο εκτελέσιμος κώδικας είναι ο γνωστός μας φορτωτής εκκίνησης (bootloader), ο οποίος μπορεί να είναι είτε ο Windows bootloader, είτε ο GNU Grub, είτε κάποιος άλλος όπως ο LILO.

Η δομή του (κατά σειρά προσπέλασης) είναι η εξής:

440 Bytes εκτελέσιμου κώδικα
4 Bytes με την ψηφιακή υπογραφή του δίσκου (προαιρετική)
2 Bytes με συνήθως μηδενικό περιεχόμενο
64 Bytes πίνακα κατατμήσεων (4 εγγραφές πρωτευόντων κατατμήσεων μήκους 16 bit)
2 Bytes με την ψηφιακή υπογραφή του MBR

Πιο αναλυτικές πληροφορίες μπορείτε να διαβάσετε μεταξύ άλλων και στο άρθρο Master Boot Record της Wikipedia.

Ουσιαστικά, επειδή η χωρητικότητα ενός τομέα είναι μόλις 512 Bytes, οι φορτωτές εκκίνησης (ιδίως όσοι υποστηρίζουν multi-boot εγκαταστάσεις όπως ο GNU Grub) συνήθως καταλαμβάνουν και ένα μέρος των υπόλοιπων τομέων του πρώτου δακτυλίου του δίσκου (στον οποίο ανήκει και ο πρώτος τομέας φυσικά).
Αυτό μπορεί κάποιες φορές να δημιουργήσει προβλήματα στην εκκίνηση του λειτουργικού.
Έναν οδηγό αντιμετώπισης ενός από αυτά μπορείτε να βρείτε πατώντας πάνω σε αυτόν τον σύνδεσμο.

Πίσω στην κορυφή

Είδη κατατμήσεων και περιορισμοί στη δημιουργία τους

Όπως είδαμε και στην αμέσως προηγούμενη υποενότητα, ο πίνακας κατατμήσεων MS-DOS μας επιτρέπει την διαμέριση του δίσκου σε κατατμήσεις. Τι είναι όμως οι κατατμήσεις;
Οι κατατμήσεις είναι τμήματα του δίσκου, τα οποία συμπεριφέρονται ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, σαν να επρόκειτο για ξεχωριστούς δίσκους. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η σταθερή τους (από τη στιγμή που εμείς θα την ορίσουμε και μετά) χωρητικότητα., σε αντίθεση με τους φακέλους για παράδειγμα, οι οποίοι έχουν δυναμικά μεταβαλλόμενη χωρητικότητα ίση με το περιεχόμενό τους.

Η διαμέριση του δίσκου μας δίνει τη δυνατότητα να ανεξαρτητοποιήσουμε κομμάτια του δίσκου μας. Για παράδειγμα, μπορούμε να έχουμε μία κατάτμηση με τα δεδομένα μας ανεξάρτητη από αυτή του λειτουργικού μας, έτσι ώστε να μπορούμε να κάνουμε νέα εγκατάσταση του λειτουργικού μας (ή και να το αλλάξουμε) χωρίς αυτό να επηρεάσει τον χώρο που αποθηκεύονται τα δεδομένα μας.

Οι κατατμήσεις χωρίζονται σε 2 τύπους:

Πρωτεύουσες (Primary). Μπορούμε να δημιουργήσουμε μέχρι τέσσερις σε έναν φυσικό δίσκο. Για κάθε μία από αυτές υπάρχει μία εγγραφή μήκους 16 Bytes στο τέταρτο τμήμα του MBR όπως φαίνεται και πιο πάνω. Έχουμε δικαίωμα την μία από αυτές να την ορίσουμε ως εκτεταμένη (extended) κατάτμηση. Αυτό θα πρέπει να γίνει κατά τη δημιουργία της, καθώς αργότερα δεν γίνεται να αλλάξουμε τον χαρακτηρισμό της. Αυτή από μόνη της δεν γίνεται να περιέχει δεδομένα, αλλά χρησιμεύει μόνο ως χώρος φιλοξενίας της επόμενης κατηγορίας κατατμήσεων.
Λογικές (Logical). Αυτές περιέχονται μέσα σε μία εκτεταμένη κατάτμηση. Η διαφορά τους σε σχέση με τις πρωτεύουσες είναι ότι δεν υπάρχει εγγραφή γι αυτές στο MBR του δίσκου (αφού αυτό μπορεί να περιέχει μόνο εγγραφές για πρωτεύουσες κατατμήσεις). Η εγγραφή τους βρίσκεται στο EBR (Extended Boot Record), το οποίο δεν καταλαμβάνει κάποιον συγκεκριμένο τομέα όπως το MBR, αλλά τον πρώτο τομέα της κάθε μίας λογικής κατάτμησης. Εκεί περιέχονται δύο καταχωρήσεις. Μία για το λογικό διαμέρισμα του οποίου αποτελεί την αρχή και μία για τη διεύθυνση του επόμενου (αν υπάρχει) EBR. Έτσι, μπορούμε θεωρητικά να έχουμε όσες λογικές κατατμήσεις θέλουμε μέσα σε μία εκτεταμένη, αρκεί να το επιτρέπει η χωρητικότητά της. Λεπτομέρειες για το EBR μπορείτε να πάρετε και από το άρθρο Extended boot partition της Wikipedia.

Κατά την διαμέριση του δίσκου μας επιβάλλονται συνήθως κάποιοι περιορισμοί. Οι περιορισμοί αυτοί μας επιβάλλονται κυρίως από τις εφαρμογές που χρησιμοποιούμε και όχι τόσο από τον ίδιο το σκληρό δίσκο.
Για παράδειγμα, ενώ η διαχείριση δίσκων των Windows επιτρέπει την αυξομείωση του μεγέθους της ενεργής κατάτμησης όπου βρίσκεται η εγκατάσταση των Windows, το Gparted (το κύριο εργαλείο κατατμήσεων στο Linux) θέτει ως περιορισμό το ότι μπορούμε να κάνουμε οποιαδήποτε επεξεργασία μόνο σε αποπροσαρτημένες κατατμήσεις.
Έτσι, προτείνεται σε κάποιον που θέλει να κάνει τέτοιου είδους επεμβάσεις στον δίσκο του να χρησιμοποιεί Live CD-USB ώστε να έχει την δυνατότητα επεξεργασίας οποιουδήποτε τμήματος του δίσκου.

Τα παρακάτω αφορούν τις δυνατότητες επεξεργασίας που μας παρέχουν οι εφαρμογές Gparted (Gnome Partition Editor) και KDE Partition Editor, οι οποίες είναι front-end του GNU Parted.

Μπορούμε να επεξεργαστούμε μόνο κατατμήσεις που δεν είναι προσαρτημένες. Αυτό ισχύει είτε για τις πρωτεύουσες κατατμήσεις είτε για τις λογικές.
Μπορούμε να αυξήσουμε ή να συρρικνώσουμε το μέγεθος μίας πρωτεύουσας κατάτμησης. Μπορούμε επίσης να μετακινήσουμε μία πρωτεύουσα κατάτμηση. Μοναδική προϋπόθεση γι αυτές τις ενέργειες είναι να υπάρχει ο απαραίτητος κενός χώρος στον δίσκο.
Μία εκτεταμένη κατάτμηση συμπεριφέρεται ακριβώς όπως και μία πρωτεύουσα, αλλά μόνο στην περίπτωση που είναι κενή. Μία κενή εκτεταμένη κατάτμηση έχουμε τη δυνατότητα να την μετακινήσουμε, να της αλλάξουμε το μέγεθος ή και να την διαγράψουμε αν δεν περιέχει μέσα της λογικές κατατμήσεις. Η ύπαρξη λογικών κατατμήσεων μέσα σε μία εκτεταμένη, την «κλειδώνει» κατά κάποιον τρόπο με αποτέλεσμα να μην επιτρέπεται η επεξεργασία της.
Μπορούμε να μετακινήσουμε και να αλλάξουμε το μέγεθος των λογικών κατατμήσεων που περιέχονται σε μία εκτεταμένη αρκεί να υπάρχει διαθέσιμος χώρος. Για να μπορέσουμε όμως να διαγράψουμε μία λογική κατάτμηση, θα πρέπει να μην είναι προσαρτημένη άλλη λογική κατάτμηση με μεγαλύτερο αριθμό από αυτήν που θέλουμε να διαγράψουμε (αυτό είναι πιθανό να έχει σχέση με τις εγγραφές των EBR).

Έτσι φτάνουμε στην ονομασία των κατατμήσεων από το Linux. Το Linux ονομάζει τους σύγχρονους δίσκους με έναν κωδικό της μορφής /dev/sdxx, όπου το κόκκινο X είναι ένα γράμμα του λατινικού αλφαβήτου (a, b, c...) και εκφράζει τον αριθμό προτεραιότητας του φυσικού δίσκου και το μπλε X είναι αριθμός (1, 2, 3...) και εκφράζει τον αύξοντα αριθμό της κατάτμησης.

Η ονομασία είναι συντομογραφία της φράσης /device/scsi disk xx. Για τους παλιότερους δίσκους που συνδέονται μέσω IDE, η ονομασία έχει τη μορφή /dev/hdxx όπου πάλι τα xx έχουν το ίδιο νόημα (περισσότερα για την αλλαγή της ονοματολογίας ανάλογα με τον ελεγκτή των συσκευών, μπορείτε να διαβάσετε στην ενότητα Device Names in Linux της επίσημης τεκμηρίωσης του Ubuntu). Έτσι συμπεραίνουμε ότι για παράδειγμα η πρώτη κατάτμηση του πρώτου δίσκου μας, ονομάζεται από το Linux ως /dev/sda1.

Είναι πιθανό αν έχουμε παραπάνω από δύο δίσκους στο σύστημά μας, μόνο ο πρώτος να αναγνωρίζεται πάντα με το ίδιο γράμμα, ενώ οι υπόλοιποι να αλλάζουν γράμμα μεταξύ διαφορετικών εκκινήσεων. Αυτό συμβαίνει καθώς ο ελεγκτής των σκληρών δίσκων στην μητρική πλακέτα πολλές φορές αναγνωρίζει πρώτα τον δίσκο που είναι συνδεδεμένος στην πρώτη υποδοχή ως Master, ενώ τους υπόλοιπους ως slaves χωρίς συγκεκριμένη σειρά, οπότε υπάρχει περίπτωση τα γράμματα b, c και τα υπόλοιπα (εκτός του a) να μην αποδίδονται σταθερά στην ίδια συσκευή. Αν χρειαζόμαστε ένα σταθερό αναγνωριστικό στοιχείο για τον δίσκο μας, θα πρέπει να χρησιμοποιούμε τους αριθμούς UUID και GUID που δίνονται σε κάθε κατάτμηση κατά τη δημιουργία της (περισσότερα για τους αριθμούς UUID και GUID θα βρείτε στο γλωσσάρι, ενώ λεπτομερέστερα άρθρα είναι τα Universally Unique IDentifier και Globally Unique IDentifier αντίστοιχα.

Οι αριθμοί των κατατμήσεων αρχίζουν από το 1. Στην ονοματολογία του Linux, οι αριθμοί 1, 2, 3 και 4 δίνονται πάντα στις τέσσερις πρωτεύουσες κατατμήσεις του δίσκου. Για τις λογικές που ενδέχεται να δημιουργηθούν, χρησιμοποιούνται οι αριθμοί από 5 και πάνω. Αυτό συμβαίνει ακόμα και αν δεν υπάρχουν τέσσερις πρωτεύουσες κατατμήσεις ώστε να καταλάβουν τους αριθμούς αυτούς. Σε αυτή την περίπτωση, όποιοι από τους τέσσερις πρώτους αριθμούς δεν αντιστοιχούν σε κάποια κατάτμηση, δεν αποδίδονται καθόλου και παραλείπονται ώστε να χρησιμοποιηθούν αν τυχόν αυτές δημιουργηθούν αργότερα.

Έτσι, διαβάζοντας απλά το όνομα μίας κατάτμησης μπορούμε να καταλάβουμε σε ποιον δίσκο βρίσκεται και αν είναι πρωτεύουσα ή λογική.
Ένα παράδειγμα διαμερισμένου δίσκου μπορούμε να δούμε στην παραπάνω φωτογραφία όπου για λόγους δοκιμής έχει διαμεριστεί ένα USB memory stick σε διάφορες τυχαίες κατατμήσεις. Στην ετικέτα κάθε κατάτμησης αναγράφεται η σειρά με την οποία δημιουργήθηκε. Από ότι βλέπετε, η σειρά αυτή δεν αντιστοιχεί με τον αριθμό του ονόματός της όπως αυτό δόθηκε από το λειτουργικό σύστημα. Θα μπορούσαμε επίσης να δημιουργήσουμε πολλές ακόμα λογικές κατατμήσεις μέσα στην υπάρχουσα εκτεταμένη (θεωρητικά δεν υπάρχει όριο στον αριθμό τους), ενώ κάποιες που βλέπετε να μην βρίσκονται ακριβώς μετά από την αμέσως προηγούμενη, έχει μετακινηθεί.

Εδώ θα πρέπει να σας πω ότι αν και η μετακίνηση είναι διαδικασία που το Gparted συνήθως φέρει απροβλημάτιστα εις πέρας, εντούτοις είναι πολύ χρονοβόρα και αν σκοπεύετε να μετακινήσετε κάποια μεγάλη κατάτμηση ή να την αντιγράψετε σε κάποιον άλλο δίσκο, θα ήταν καλό να το κάνετε κάποια στιγμή που θα έχετε αρκετό ελεύθερο χρόνο στη διάθεσή σας.

Πίσω στην κορυφή

Πίνακας κατατμήσεων GPT (GUID Partition Table).Συνοπτική αναφορά

Ο πίνακας κατατμήσεων GPT είναι ένα νεότερο από το MBR πρότυπο το οποίο αναπτύχθηκε από την Intel ως μέρος της τεχνολογίας UEFI ώστε να αντικατασταθεί το PC-BIOS (το γνωστό μας BIOS) και ο πίνακας κατατμήσεων MS-DOS.
Δημιουργήθηκε ώστε να ξεπεραστούν οι περιορισμοί που υπάρχουν στους δίσκους με MBR (το MBR υποστηρίζει χωρητικότητα κατάτμησης μέχρι περίπου 2 TeraBytes ενώ το GPT μέχρι περίπου 9,3 ZettaBytes). Αν και σχεδιάστηκε για χρήση με συστήματα UEFI BIOS, εντούτοις μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε συστήματα με PC-BIOS.
Υποστηρίζει τη δημιουργία μέχρι και 128 πρωτευουσών κατατμήσεων.
Στα περισσότερα λειτουργικά συστήματα δεν υποστηρίζεται η εκκίνηση από δίσκο με πίνακα κατάτμησης GPT παρά μόνο αν το BIOS του υπολογιστή είναι τεχνολογίας UEFI.
Ενδεικτικά, η εκκίνηση από δίσκο με πίνακα κατατμήσεων GPT δεν υποστηρίζεται από τα Windows, παρά μόνο σε 64bit εκδόσεις των Vista ή Windows 7 και μόνο με την προϋπόθεση της ύπαρξης UEFI BIOS.
Στο Linux υποστηρίζεται η εκκίνηση από δίσκο με πίνακα κατατμήσεων GPT σε όλες τις εκδόσεις και υπό οποιαδήποτε μορφή BIOS. Αυτή την υποστήριξη την παρέχει ο Grub2 bootloader εκ κατασκευής και ο Grub legacy με patches.

Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε ενδεικτικά το ίδιο με πριν USB memory stick, αυτή τη φορά με πίνακα κατατμήσεων GPT και έχοντας δημιουργήσει δοκιμαστικά 13 πρωτεύουσες κατατμήσεις κάθε συστήματος αρχείων. Ξανά, η ετικέτα φανερώνει τη σειρά με την οποία αυτές δημιουργήθηκαν (στην /dev/sdc8 δεν υπάρχει κάποιο σύστημα αρχείων, έτσι δεν υποστηρίζεται και η ύπαρξη ετικέτας).

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον πίνακα κατατμήσεων GPT και τη δομή του, μπορείτε να πάρετε από το άρθρο της Wikipedia GUID Partition Table

Θεωρητικά ο Grub2 υποστηρίζει πλήρως το GPT, αλλά στην πράξη έχουν αναφερθεί και μικροπροβλήματα, τις περισσότερες φορές επιλύσιμα. Αν θέλετε να το δοκιμάσετε, καλό θα ήταν ή να ξέρετε καλά τι κάνετε, ή τουλάχιστον να έχετε την διάθεση να ασχοληθείτε με την επίλυση τυχόν προβλημάτων τα οποία ενδέχεται να αντιμετωπίσετε.

Η δημιουργία νέου πίνακα κατατμήσεων σε έναν δίσκο, διαγράφει όλα τα δεδομένα που βρίσκονται σε αυτόν. Είναι καλό να το έχουμε αυτό υπ' όψιν μας πριν αρχίσουμε να πειραματιζόμαστε.

Εγκατάσταση διανομής (ή διανομών) GNU-Linux σε δίσκο με πίνακα GPT και χρήση grub bootloader.

Πίσω στην κορυφή
Η δημιουργία πίνακα κατατμήσεων GPT μας δίνει νέες δυνατότητες στη διαμέριση του δίσκου μας, κάτι εξαιρετικά χρήσιμο σε όσους από εμάς αρέσκονται στο να μην αφήνουν σε ησυχία το σύστημά τους και να δοκιμάζουν συνεχώς νέα πράγματα.
Τα πλεονεκτήματα είναι πως όλες οι κατατμήσεις μας πλέον είναι πρωτεύουσες, κάτι το οποίο σημαίνει ότι είναι όλες διαθέσιμες προς κάθε είδους επεξεργασία (διαγραφή, μετακίνηση, αλλαγή μεγέθους), ενώ και η πρόσβαση στις πρωτεύουσες κατατμήσεις είναι κατά τι ταχύτερη από ότι στις λογικές.
Ένας πιθανός λόγος γι αυτό, είναι πως ο δίσκος για να τις βρει διαβάζει μόνο την κύρια εγγραφή της κατάτμησης στον πίνακα και δεν ψάχνει για την εγγραφή του EBR μέσα σε ένα εκτεταμένο διαμέρισμα.
Ακολουθούν μερικά ενδεικτικά βήματα για όποιον θέλει να διαμορφώσει το δίσκο του κατ' αυτόν τον τρόπο:

Τα βήματα αυτά ισχύουν σίγουρα για υπολογιστές με συμβατικό PC-Bios, τα έχω εφαρμόσει με επιτυχία στο δικό μου σύστημα. Δεν βρήκα κάπου οδηγίες για κάτι αντίστοιχο σε πιο σύγχρονα συστήματα με UEFI Bios, αν και μάλλον ισχύουν τα ίδια. Αν κάποιος κάνει (ή έχει κάνει) τη διαδικασία σε τέτοιο σύστημα επιτυχώς, ας ενημερώσει ώστε να αφαιρεθεί το alert ή να δημοσιευθεί και ο τρόπος για αυτή την περίπτωση αν παρουσιάζει διαφορές.

Το κύριο βήμα είναι ότι πρέπει να δημιουργηθεί μια αρχική κατάτμηση η οποία θα αναλάβει τη «φιλοξενία» του grub bootloader.
Για να το κάνουμε αυτό, δημιουργούμε μια αρχική κατάτμηση χωρίς κάποιο σύστημα αρχείων (μη μορφοποιημένη).

Λογικά μια κατάτμηση μεγέθους 10MB θα πρέπει να είναι αρκετή σύμφωνα με διάφορα tutorials στο διαδίκτυο, στο δικό μου σύστημα έφτιαξα μία μεγέθους 30ΜΒ κάτι το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί και ως υπερβολή

Στη συνέχεια, από την επιλογή «Σημαίες» (ή Flags) του Gparted, ενεργοποιούμε τη σημαία "bios_grub".
Ακολουθούν δύο στιγμιότυπα από τη διαδικασία και το αποτέλεσμα.

και

*** ΜΗ ΔΙΝΕΤΕ ΣΗΜΑΣΙΑ ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΘΑΥΜΑΣΤΙΚΟ, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΦΑΛΜΑ, ΕΤΣΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ***

Στη συνέχεια, μπορούμε να προχωρήσουμε στη δημιουργία των υπολοίπων κατατμήσεων που χρειαζόμαστε για το σύστημά μας.

Κατά την εγκατάσταση, όταν επιλέγουμε τοποθεσία εγκατάστασης του grub bootloader, αν και το διαμέρισμα που μόλις φτιάξαμε είναι το πρώτο του δίσκου, στη συγκεκριμένη περίπτωση των φωτογραφιών δηλαδή είναι το /dev/sdc1, εμείς δεν θα πρέπει να επιλέξουμε σαν τοποθεσία εγκατάστασης του grub bootloader το διαμέρισμα, αλλά το δίσκο, στη συγκεκριμένη περίπτωση των φωτογραφιών δηλαδή το /dev/sdc.

Το αποτέλεσμα θα είναι παρόμοιο με αυτό του στιγμιότυπου που ακολουθεί:

Αυτό είναι στιγμιότυπο από το δικό μου σύστημα, στο οποίο προτιμώ τη χρήση κοινής κατάτμησης για τον προσωπικό φάκελο (/home/<username>) για όλες τις διανομές. Φυσικά, εσείς μπορείτε να διαμορφώσετε το δίσκο σας όπως θέλετε.
Επίσης, από το στιγμιότυπο μπορούμε να δούμε πως μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως εκκινήσιμες παραπάνω από μία κατατμήσεις (σημαία "boot" στο στιγμιότυπο), με τη χρήση του grub όμως δεν χρειάζεται κάτι τέτοιο, αφού αναγνωρίζει αυτόματα όλα τα λειτουργικά που τυχόν έχουμε εγκαταστήσει.

Καλή επιτυχία σε όσους θα θελήσουν να το δοκιμάσουν! :thumbup:

Πίσω στην κορυφή

Κύρια συστήματα αρχείων

Υπάρχουν κάποια συστήματα αρχείων με τα οποία οι περισσότεροι είμαστε εξοικειωμένοι και τα χρησιμοποιούμε συχνά. Θα κάνουμε μία συνοπτική αναφορά σε αυτά.

FAT (File Allocation Table)
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και τα γνωστά μας FAT 16 και FAT 32. Η ευρεία χρησιμοποίησή τους ξεκινάει από την εποχή του MS-DOS, αν και υπάρχει και από πιο νωρίς. Επειδή υπάρχει τόσο καιρό, σχεδόν όλες οι συσκευές είναι συμβατές με αυτό και έτσι είναι το στάνταρ σύστημα αρχείων για κάρτες μνήμης, USB memory stick και εξωτερικούς σκληρούς δίσκους. Στα Windows XP η Microsoft το αντικατέστησε με το NTFS για να ξεπεράσει τους περιορισμούς που έθετε το FAT. Οι περιορισμοί αυτί έχουν να κάνουν με το μέγιστο μέγεθος αρχείου (μέχρι 4 GB), το μέγιστο μέγεθος κατάτμησης (μέχρι 2TB), μέγιστο επιτρεπτό μήκος ονόματος αρχείου (μαζί με τη διαδρομή του) και άλλα.
Στο Linux, αν και το FAT δεν είναι σύστημα αρχείων ανοιχτού κώδικα, υπάρχει υποστήριξη γι αυτό, η μόνη χρήση όμως για την οποία συνίσταται είναι ο διαμοιρασμός αρχείων μεταξύ λειτουργικών συστημάτων , καθώς είναι αργό, ευπαθές στον κατακερματισμό και δεν υποστηρίζει τα γνωστά στο Linux δικαιώματα αρχείου.
Περισσότερες λεπτομέρειεςγια τα FAT συστήματα αρχείων θα μπορέσετε να βρείτε και στα άρθρα File Allocation Table και FAT filesystem and Linux της Wikipedia.

NTFS (New Technology FileSystem)
Χρησιμοποιήθηκε από τη Microsoft για να αντικαταστήσει το σύστημα αρχείων FAT και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στα Windows XP. Έκτοτε είναι το εγγενές σύστημα αρχείων των Windows. Δημιουργήθηκε για να ξεπεραστούν οι περιορισμοί που έθετε το FAT σύστημα αρχείων. Οι κυριότερες διαφορές του με το FAT από αυτές που μπορεί να καταλάβει ένας χρήστης, είναι το ότι είναι ένα σύστημα αρχείων με Journal, είναι case-sensitive ως προς τα ονόματα των αρχείων και μπορεί να υποστηρίξει αρχεία κατατμήσεις και ονόματα αρχείων πολύ μεγαλύτερου μεγέθους από ότι το FAT.
Για το Linux, υπάρχει υποστήριξη ανάγνωσης, εγγραφής και αλλαγής μεγέθους μίας κατάτμησης διαμορφωμένης σε NTFS από τον πυρήνα 2.6 και έπειτα. Για την επεξεργασία στο Linux μίας τέτοιας κατάτμησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί το εργαλείο ntfsprogs, το οποίο μας παρέχει αρκετές δυνατότητες. Όταν όμως μία κατάτμηση NTFS χαρακτηριστεί «βρώμικη», μας παραπέμπει στην εντολή CHKDSK -f των windows. Σε γενικές γραμμές, αν έχετε μία εγκατάσταση Dual-Boot με ένα windows λειτουργικό, είναι προτιμότερο να κρατάτε αρχεία σε μία κατάτμηση NTFS από ότι σε μία κατάτμηση FAT ώστε να είναι προσβάσιμα και από τα δύο λειτουργικά.
Περισσότερα για το NTFS μπορείτε να βρείτε και στο άρθρο NTFS της Wikipedia

EXTended file system
Παρουσιάστηκε το 1992 και είναι το πρώτο σύστημα αρχείων που σχεδιάστηκε ειδικά για το Linux. Η κύρια διαφορά των ext και ext2 συστημάτων αρχείων σε σχέση με τα μεταγενέστερα ext3 και ext4 είναι ότι τα ext3 και ext4 είναι συστήματα αρχείων με Journal όπως και το NTFS. Το ext4 είναι μία βελτίωση του ext3 όσον αφορά την ταχύτητα προσπέλασης, την αποφυγή του κατακερματισμού των αρχείων (δεν είναι εντελώς ακριβές να λέμε ότι δεν υπάρχει κατακερματισμός στο Linux. Είναι σωστότερο να πούμε ότι ο τρόπος εγγραφής των αρχείων στον δίσκο από το Linux είναι πολύ πιο προσεκτικός, δυσχεραίνοντας έτσι τον κατακερματισμό ο οποίος όμως υπάρχει έστω και σε αrκετά μικρότερο βαθμό από ότι στα Windows. Υπάρχει στο Launchpad ένα πακέτο για ext filesystem defragmentation, αλλά δεν περιλαμβάνεται πλέον στα αποθετήρια ούτε του Ubuntu αλλά ούτε και του Debian) και την αξιοπιστία.
Το ext4 μπορεί να χρησιμοποιηθεί και χωρίς Journal, κάτι που το κάνει πιο κατάλληλο για χρήση με αποθηκευτικά μέσα flash memory όπως οι κάρτες μνήμης και τα USB flash drives αφού αποφεύγονται οι πολλές εγγραφές που μειώνουν τη διάρκεια ζωής αυτών των προϊόντων.
Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε και στα άρθρα Extended File System, ext2, ext3 και ext4 της Wikipedia.

Btrfs (B-tree filesystem)
Είναι το σύστημα αρχείων στο οποίο προγραμματίζεται να περάσει το Linux μετά από το ext4. Μεταξύ άλλων, φέρει βελτιώσεις και όσον αφορά στο θέμα του κατακερματισμού. Βρίσκεται ακόμα σε στάδιο ανάπτυξης και υπάρχει περίπτωση να προστεθούν επιπλέον χαρακτηριστικά μέχρι την επίσημη υιοθέτησή του ως το στάνταρ σύστημα αρχείων του Linux.
Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν και στο άρθρο Btrfs της Wikipedia.

Η αλήθεια είναι πως αν και δεν υπάρχει εργαλείο αποκερματισμού (defragmentation) στο Linux, αυτό δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα λόγω του προσεκτικού τρόπου ταξινόμησης των δεδομένων στο δίσκο. Παρ' όλα αυτά, για όσους απλά θέλουν να ψαχτούν περισσότερο πάνω στο θέμα, υπάρχει ένας απλούστατος (αν και χρονοβόρος) τρόπος να κάνουμε defragmentation όχι μόνο στο Linux αλλά σε οποιοδήποτε λειτουργικό σύστημα χωρίς τη χρήση καμμίας ειδικής εφαρμογής και σε οποιοδήποτε σύστημα αρχείων. Πολλοί μάλιστα ισχυρίζονται πως τα αποτελέσματα είναι ανώτερα οποιασδήποτε εφαρμογής.
Ο τρόπος είναι απλός. Παίρνουμε όλα τα αρχεία από κάποιο διαμέρισμα και τα αντιγράφουμε σε κάποιο άλλο. Σβήνουμε τα αρχεία από το πρώτο διαμέρισμα (προσοχή, όχι format, απλά διαγραφή αρχείων), και τα αντιγράφουμε ξανά πίσω. Το (όποιο) λειτουργικό σύστημα θα τα ξαναγράψει με την ιδανικότερη σειρά. Είμαστε έτοιμοι.

Πίσω στην κορυφή
Επιστροφή στα περιεχόμενα

Η εργασία υπάγεται στην άδεια Creative Commons Αναφορά-Μη εμπορική χρήση-Παρόμοια διανομή 3.0 Ελλάδα